ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ; ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΩ;

(ΗΛΙΚΙΕΣ 2-4 ΕΤΩΝ)

Στην ηλικία των 2 ετών, δεν είναι εύκολο να πούμε εάν όντως ένα παιδί χρειάζεται λογοθεραπεία, γιατί είναι φυσιολογικό τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία να μην έχουν καθαρή άρθρωση και να συναντούν δυσκολίες στην δημιουργία προτάσεων. Συγκεκριμένα, πολλά παιδιά σε αυτό το αναπτυξιακό στάδιο αντικαθιστούν τα φωνήματα «φ» σε «θ» και «δ» σε «β» (‘φέλω’ αντί για ‘θέλω’ και ‘βάσος’ αντί για ‘δάσος’). Επίσης, τα φωνήματα «λ» και «ρ» σε «γ» (‘μολύβι’ σε μογίβι’).

Σύνηθες λάθη συναντώνται και σε λέξεις όπου εμπεριέχουν σύμφωνα το ένα δίπλα στο άλλο, για παράδειγμα (‘αχάδι’ από ‘αχλάδι’). Ακόμα, τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία είτε προσθέτουν, είτε αφαιρούν φωνές ή συλλαβές σε πολυσύλλαβες λέξεις.

Πρέπει να βεβαιωθείτε πως η ομιλία του παιδιού σας, βελτιώνεται καθώς αναπτύσσεται. Από την ηλικία των 3 ετών, τα περισσότερα από αυτά που λέει το παιδί, θα πρέπει να είναι κατανοητά, στα άλλα μέλη της οικογένειας, καθώς επίσης και σε τρίτους (φίλους – γνωστούς). Παρόλα αυτά, εάν το παιδί έχει καθυστερήσει να πει τις πρώτες του λέξεις ή προτάσεις, ή δεν μιλάει καθόλου, θα πρέπει να υπάρξει άμεση αξιολόγηση από κάποιο ειδικό. Αρχικά, θα πρέπει να αποκλείσετε το ενδεχόμενο, το παιδί να έχει προβλήματα ακοής, κάνοντας ένα ακουόγραμμα σε κάποιον ωτορινολαρυγγολόγο.   

Συγκεκριμένα θα πρέπει να επισκεφθείτε έναν λογοθεραπευτή, εάν το παιδί σας κάνει κάποια από τα παρακάτω:

·         Λανθασμένη εκφορά των φωνηέντων.

·         Κατά την ομιλία να χρησιμοποιεί κυρίως φωνήεντα, παραλείποντας τα σύμφωνα ανάμεσα στις λέξεις, για παράδειγμα «η» αντί για «ήλιος».

·         Να προφέρει μόνο λέξεις και όχι φράσεις ή προτάσεις κατά την ομιλία του.

·         Να έχει φτωχό λεξιλόγιο.

·         Να μην δείχνει τα αντικείμενα που του ζητάτε μέσα σε ένα βιβλίο ή παραμύθι. Για παράδειγμα, όταν του πείτε «δείξε μου την γάτα» και το παιδί σας αλλάζει σελίδα ή επαναλαμβάνει την φράση που είπατε. Ουσιαστικά δεν σας δείχνει το ζωάκι που του ζητήσατε.

·         Απαντώντας μια ερώτηση, επαναλαμβάνοντας μέρος αυτής. Για παράδειγμα εάν του πείτε «θέλεις να πιείς γάλα;» και σας απαντήσει «…πιεις γάλα», αντί να σας γνέψει με το κεφάλι ή να σας απαντήσει «ναι» (αυτό αποκαλείται ηχολαλία και είναι ένα από τα χαρακτηριστικά του αυτισμού).

·         Να μην ακολουθεί απλές οδηγίες και να μην καταλαβαίνει τις προθέσεις, όπως κάτω, πάνω. Για παράδειγμα, δεν ανταποκρίνεται εάν του πείτε «Η μπάλα είναι πίσω σου».

·         Να μην παίρνει πρωτοβουλία για αλληλεπίδραση.

·         Να μην μιμείται.

·         Να μην αντιδρά σε εκφράσεις προσώπου και σε διαφορετικό τόνο φωνής καθώς επίσης, να μην κάνει σχόλια και να μην ζητά βοήθεια όταν θέλει να φτάσει ένα αντικείμενο.

·         Να δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει αντωνυμίες, όπως «αυτός, αυτή».

·         Να μην χαιρετά ή να μην αντιδρά σε παιχνίδια όπως το peek-a-boo (κρυφτό με τα μάτια και τα χέρια).

·         Να συγχέει το φύλο: «Αυτός με χτύπησε» ενώ απευθύνεται στην αδερφή του.

·         Να κολλάει η ομιλία του, δηλαδή να παρουσιάζει δυσρυθμίες στην ομιλία του, όπως επαναλήψεις συλλαβών, λέξεων ή μπλοκαρίσματα ή «τραβήγματα» φωνών (ββββ-βάρκα).

·         Να μην παρατηρείτε καμία γλωσσική εξέλιξη καθώς μεγαλώνει.

Πρέπει να τονίσουμε πως το κάθε παιδί έχει το δικό του αναπτυξιακό δυναμικό και δεν παρουσιάζει τα ίδια γλωσσικά χαρακτηριστικά με τα άλλα παιδιά της ηλικίας του. Παρόλα αυτά η έγκαιρη λογοθεραπευτική διάγνωση και παρέμβαση είναι πολύ σημαντική κυρίως για τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας. Εάν έχετε παρατηρήσει πως το παιδί παρουσιάζει ορισμένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά, μη διστάσετε να συμβουλευτείτε έναν λογοθεραπευτή.

Κανελλέας Παναγιώτης

Λογοθεραπευτής

Μ.Α. Αναπτυξιακό και Θεραπευτικό Παιχνίδι

ΓΡΑΦΟΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΚΑΙ ΔΥΣΓΡΑΦΙΑ

 

 

Απαραίτητες δεξιότητες για το γράψιμο είναι η οπτική αντίληψη (π.χ. η διάκριση εικόνας- φόντου, η σταθερότητα φορμών, το οπτικό κλείσιμο), ο χωρικός προσανατολισμός (η ικανότητα εκτίμησης του χώρου, η οργάνωση, η συμμετρία, η κατευθυντικότητα), η ευλυγισία, η ροή και ο ρυθμός καθώς και ο στασικός έλεγχος του σώματος. Αξίζει να τονιστεί ότι ο ώμος, ο αγκώνας, ο πήχης, ο καρπός και τα δάχτυλα αποτελούν ένα σύστημα και ότι αν ένα από αυτά δεν λειτουργεί σωστά τότε αφενός επηρεάζονται και τα υπόλοιπα και αφετέρου επηρεάζεται και το γράψιμο. Τέλος, στο γράψιμο καθοριστικό ρόλο έχουν τα αισθητηριακά συστήματα (απτικό, αιθουσαίο, ιδιοδεκτικό, ακουστικό, οπτικό).

Ποια είναι όμως τα σημάδια που παρατηρούνται? H δυσχέρεια στη γραφοκινητικότητα είναι εμφανής από την ανώριμη σύλληψη μολυβιού (δηλ. παλαμιαία σύλληψη = σύλληψη με σφιγμένο χέρι στη μέση του μολυβιού μετά τα 2 έτη, η τετραποδική σύλληψη = σύλληψη με 4 δάχτυλα μετά τα 3 έτη, όταν ο αντίχειρας είναι τυλιγμένος ή αντίθετα σκεπασμένος σε σχέση με τα υπόλοιπα δάχτυλα, όταν τα δάχτυλα είναι σε υπερ-εκτατική θέση ή σε υπτιαστική θέση), τη λάθος τοποθέτηση του χεριού στο μολύβι είτε πολύ ψηλά είτε πολύ χαμηλά, τη θέση του καρπού όταν αντί για μέση θέση κάποιες φορές είναι σε κάμψη (λυγισμένος). Πολύ συχνά το παιδί κρατάει το κεφάλι του όταν γράφει ή το γέρνει αρκετά προς τα δεξιά ή αριστερά. Ένα ακόμα σημάδι είναι οι συγκινησίες π.χ. να κουνά τη γλώσσα του ανάλογα με το γράψιμο του. Το αργό γράψιμο ή κακή ταχύτητα γραφής, οι αχνές γραμμές ή οι πολύ έντονες αποτελούν επίσης ενδείξεις δυσγραφίας. Άλλες επιπρόσθετες εκδηλώσεις δυσκολίας είναι όταν το παιδί δεν έχει κατακτήσει πλευρίωση (δεν έχει αποφασίσει με ποιο χέρι θα γράφει ) μετά τα 4 έτη ή η θέση του κορμού ή γενικότερα του σώματος δείχνει υποτονική (ξαπλώνει στο τραπέζι, γέρνει στα πλάγια καθώς γράφει). Χαρακτηριστικά είναι τα γράμματα που είτε είναι εξαιρετικά μεγάλα είτε εξαιρετικά μικρά, οι λέξεις είναι μισοτελειωμένες, καθρεπτική γραφή, αντιστροφές, ανακατεύει τα κεφαλαία με τα μικρά, δεν υπάρχει διαχωρισμός γραμμάτων με αριθμούς, οι αποστάσεις μεταξύ γραμμάτων ή λέξεων είναι ασταθείς, οι λέξεις δεν βρίσκονται πάνω στις γραμμές, το γραπτό είναι κατηφορικό, το παιδί κοιτάζει το χέρι του όταν γράφει ή μιλάει στον εαυτό του.

Η αξιολόγηση της εικόνας του παιδιού γίνεται ανάλογα με την ηλικία του. Σε μικρότερα παιδιά αξιολογούμε τη ζωγραφική του (αυθόρμητη, κατόπιν οδηγίας αλλά και έπειτα από αντιγραφή- υπόδειγμα). Σε μεγαλύτερη ηλικία βλέπουμε τη γραφή του σε αυθόρμητη μορφή, κατόπιν υπαγόρευσης  αλλά και έπειτα από αντιγραφή.

Για την αντιμετώπιση λοιπόν της δυσγραφίας δεν εστιάζουμε μόνο στο γράψιμο αλλά και στο σώμα ώστε να το ενδυναμώσουμε, να του δώσουμε τα σωστά στασικά πρότυπα (η έλλειψη τους επεμβαίνει στη φυσιολογική ανάπτυξη) και να βοηθήσουμε το παιδί να αποκτήσει εικόνα σώματος. Ρυθμίζουμε το επίπεδο διέγερσης (κατάλληλο επίπεδο εγρήγορσης ανά περίσταση ) όπως επίσης ενθαρρύνουμε τον εμπλουτισμό του ιδεασμού ( είναι η ικανότητα να παράγω νέες ιδέες ή να συνδυάσω αντικείμενα με νέους τρόπους ) και το σχεδιασμό της κίνησης του παιδιού.

Άρα, συνοψίζοντας  η διαδικασία έχει ως εξής : η σύλληψη της ιδέας, το μέρος του σώματος αλλά και η στήριξη του σώματος, το μολύβι αλλά και οι ενδεχόμενες προσαρμογές σε αυτό (λαβές), η επιφάνεια εργασίας (πίνακας, χαρτί κλπ) και το που θα βρίσκεται (στο τραπέζι, στον τοίχο, σε κεκλιμμένο επίπεδο κλπ).   

 

Αποστολάτου    Ιφιγένεια

Εργοθεραπεύτρια